Trans strijd in Nederland ontbrandt

Nog maar kort geleden heeft @VUGenderMisTreatment het initiatief genomen om op Instagram de klachten van een aantal trans mensen over hun transitiezorg te publiceren. De respons hierop leidde tot een grote demonstratie en een Kamerdebat begin juli. Waar voor het eerst in onze eigen woorden werd gesproken. We zijn zichtbaar als gemeenschap zelf.

Er is veel te doen rondom trans zichtbaarheid momenteel. Bij IHLIA in de OBA in Amsterdam is een tentoonstelling “Buitengewone geschiedenis” over transgendergeschiedenis in Nederland, er is een fototentoonstelling “X alles en niets” van Mona van den Berg en Nanoah Struik. Recht was een tv programma. De Roze Revolutie ook aandacht voor trans mensen en hun geschiedenis hier.

Na jaren sukkelen komt eindelijk de bijschaving van de wet op de gendererkenning (“voorwaarden tot geslachtswijziging”, art. BW 1:28) aan de orde in de Tweede Kamer. Er was een artikel over non-binaire trans mensen in OneWorld en kranten schrijven over de demonstratie van TransZorgNu. Het heeft lang geduurd maar het begin is er, de lont brandt.

In dit stuk wil ik de nadruk leggen op de strijd. In een ander stuk zal ik meer over de zorg en de issues daaromheen proberen samen te vatten.

Strijd vindt plaats op vele moment en vele manieren. Wat het als strijd definieert is de lijn die de verschillende eisen verbindt. In 1978 gingen de eerste trans mensen naar de Tweede Kamer om te eisen dat ze van geslacht konden veranderen (een andere gendermarker konden krijgen). Terwijl de eis bij de creatie van de oude transwet al was dat we zonder operatie moeten kunnen “boompje wisselen” van M naar V of andersom, hebben we dat pas bij de nieuwe wet in 2014 voor elkaar gekregen. Conservatieven en christenen lagen dwars in de aanloop naar de oude wet. En intussen hebben medici een verdienmodel opgebouwd. Iets dat altijd buiten beschouwing blijft: het geld dat gepaard gaat met onderzoeksplaatsen en het onderzoek dat op grond van behandelingen wordt gedaan.

De transgemeenschap in Nederland is in de 21e eeuw opgebouwd langs een culturele as om te beginnen. Einde 2001 kwam het NTGGF (Nederlands Transgender Film Festival) naar Amsterdam en werd de eerste niet-zorggerichte trans groep opgericht, de Noodles. Met politiek en cultuur hebben die non-binaire ruimte gecreëerd door te zeggen: je bent welkom zoals je bent. En jij zegt wie je bent. Dankzij de Noodles is Transgender Gedenkdag (TDOR, Trans Day of Remembrance) hier georganiseerd en worden er bloemen gelegd voor de trans gemeenschap, op het Homomonument.

In 2004 kwam de 3T conferentie en langzamerhand werd TNN gevormd. Ook Transvisie, dat is voortgekomen uit Humanitas’ “Werkgroep voor transsexualiteit en genderdysforie”, komt uit die tijd.

In 2009 werd Transgender Netwerk Nederland een stichting en krijgt subsidie van het Rijk. Ze konden beginnen het maatschappelijk middenveld gaan bewerken, inclusief het COC want die waren nog nat achter de oren. We zijn ook met een raadsheer bij Justitie gaan praten om de wat op de gendererkenning veranderd te krijgen. Hij zag het wel zitten en wilde de zaak snel regelen: het had bij openstelling huwelijk in 2001 al geregeld moeten zijn. Vervolgens moesten we in 2011 op een Roze Zaterdag in Haarlem een trans blok vormen en eisten “Teeven, waar is onze wet gebleven!”. #duurtlang zouden we tegenwoordig zeggen met een hashtag. Hij heeft het geadresseerd op het podium en de staatssecretaris van verdwenen bonnetjes had z’n leven inderdaad gebeterd. Het moest tot in 2014 dure voor de wet inging en de SP heeft nog een zeer kwalijke rol gespeeld in de Senaat. Wat er uit is gekomen is natuurlijk een compromis, met de onterechte en hinderlijke deskundigenverklaring die de gristelijken en het VU erin gefietst hadden. En niks voor onder de 16. Wel had de staatssecretaris  geregeld dat er na drie jaar een evaluatie zou komen. Dat werd dus later en de commissie stuurde het ontwerp terug naar experts omdat ze er niet aan wilden en niet onze autonomie geloofde. En nu was op 8 juli jl. eindelijk de schriftelijke behandeling inde Vaste Kamercommissie justitie en veiligheid (j & v). Dan kan iedereen een schriftelijke bijdrage inleveren. Na de zomer wordt het dan mondeling plenair behandeld.

Op 5 juli was er dus een commissiedebat over trans zorg, geagendeerd in de commissie volksgezondheid, in een sessie over gespecialiseerde en ziekenhuiszorg. Daar zijn mooie bijdragen gehouden en drie goede moties uit aan genomen. Die benadrukken de rol voor de huisarts, de normalisering van transzorg binnen de gezondheidszorg, en een leidende rol voor ervaringsdeskundigheid. Geen slechte score voor een eerst week van trans rage! Met nieuwe leiders! Wij trans mensen zelf! Met steun van BIJ1 en binnenkort wordt ons vertoog vast door anderen overgenomen. 

Tot slot wordt morgen 7 augsutus 2021 de 25e verjaardag van Amsterdam Pride gevierd met een Pride Walk. Laten we tonen dat de T in LGBTQIA+ niet stil is. Dat wij nog genoeg noten op onze zang hebben.